Wat doet kou met jouw lichaam?
Zaterdag 5 november 2022 om 10:10
Bij veel mensen gaat de thermostaat een paar graden lager dan normaal. Dat is beter voor het milieu en voor de portemonnee. Maar wat doet dit met ons lichaam? Kun je klachten krijgen door de kou of is het juist goed voor je?
Wat gebeurt er in het lichaam bij kou?
Als de temperatuur daalt, dan vernauwen de bloedvaten in de huid en in de spieren. Dit gebeurt vooral in de armen en benen. Er stroomt dan minder bloed door deze delen van het lichaam. Je handen en voeten worden hierdoor kouder en de huid ziet er witter uit. Maar de rest van het lichaam houdt hierdoor zijn warmte juist langer vast. Dit is belangrijk om de vitale organen zoals hart, longen, lever, nieren en hersenen te beschermen tegen schade.
Ga je een stapje verder en neem je een duik in koud water of een koude douche, dan gebeurt er nog het een en ander in het lichaam. Je maakt op dat moment meer stresshormonen aan (o.a. cortisol en adrenaline). Deze zorgen, samen met de vernauwde bloedvaten, voor een hogere bloeddruk, snellere hartslag en een versnelde ademhaling. Bovendien kun je gaan rillen en klappertanden. Deze effecten verdwijnen wanneer je weer opwarmt. Deze kortdurende stressreactie is juist goed voor het versterken van je afweersysteem ofwel immuunsysteem. De kans om ziek te worden verlaagt hierdoor.
Maak je het heel erg bont en raak je onderkoeld, dan wordt het echt gevaarlijk. Het lichaam probeert de kerntemperatuur (de temperatuur rond de inwendige organen en hersenen) voortdurend op ongeveer 37°C te houden. Lukt dat niet meer en daalt de kerntemperatuur tot onder de 35°C, dan is sprake van onderkoeling.
Bij onderkoeling komen de volgende symptomen voor:
- Een koude, bleke en droge huid.
- Blauwe lippen, vingers en tenen.
- Rillen en kippenvel.
- Verminderde spierkracht en coördinatie.
- Vertraagde en oppervlakkige ademhaling.
- Suf en sloom worden.
- Verwarde spraak.
Wanneer de lichaamstemperatuur nog verder daalt, dan raak je bewusteloos en treedt schade aan de organen op. Dit heeft soms de dood tot gevolg. Dit gebeurt alleen als je door het ijs zakt of als je langere tijd bij hele lage temperaturen onbeschermd buiten verblijft. Je hoeft niet bang te zijn dat dit gebeurt als je de kamerthermostaat een paar graden lager zet.
Voor wie is kou niet goed?
Voor de meeste mensen kan een beetje kou geen kwaad. Het heeft juist een positief effect op de gezondheid. Zoals gezegd versterkt het je immuunsysteem, maar kan koude ook helpen om wat vetmassa kwijt te raken doordat het de stofwisseling aanjaagt. Die thermostaat kan dus gerust een beetje lager. Goed voor je gezondheid én de portemonnee. Een win-winsituatie dus!
Maar…
Kou kan ook pijn veroorzaken bij mensen die dit niet gewend zijn. Gelukkig heeft het lichaam daar een oplossing voor. Het lichaam maakt dan endorfinen aan. Dit zijn lichaamseigen pijnstillers en is ook een gelukshormoon. Je voelt je daardoor na een koude douche zo lekker. Al moet je hier wel even aan wennen en eerst (een paar keer) door de zure appel heen bijten.
Er zijn ook groepen mensen die extra op moeten letten met de kou. Pasgeboren baby’s kunnen zich bijvoorbeeld nog niet goed zelf warm houden. En bij ouderen werkt de lichaamseigen thermostaat niet meer zo goed en is er minder warmteproducerende spiermassa. Mensen met hart- en vaatziekten moeten oppassen. Bij hen is de doorbloeding sowieso al slechter. Door de kou kunnen de klachten verergeren. Daarnaast vergroot langdurige kou de kans op het ontstaan of toenemen van longklachten.
Je hoort ook vaak dat mensen meer last hebben van pijnlijke spieren of gewrichten als het koud is. Dit lijkt vooral voor te komen in combinatie met vochtig weer. Mensen met een aandoening als reuma kunnen hiermee te maken krijgen. Dit is natuurlijk vervelend, maar gelukkig verergert dit de gewrichtsklachten niet blijvend. De toegenomen pijn en stijfheid verdwijnen weer als de temperatuur stijgt of de luchtvochtigheid daalt.
Wat kun je doen als het koud is?
Mocht je het toch (te) koud krijgen, dan zijn er heel veel dingen die je kunt doen om jezelf weer op te warmen. Denk aan:
- Bewegen. Hierdoor produceren je spieren meer warmte. Hoe fitter je bent en hoe meer spiermassa je hebt, hoe meer warmte je produceert. Ook in rust. Let wel op dat als je gaat zweten, je weer heel snel af kunt koelen. Houd hier dus rekening mee als je gaat sporten.
- Warmere kleren aantrekken. Een aantal lagen kleding over elkaar, een muts en handschoenen zorgen ervoor dat je lekker warm blijft. Een warme deken doet ook wonderen.
- De omgevingstemperatuur verhogen. Dit kan op vele manieren. Bijvoorbeeld door de thermostaat hoger te zetten, het huis beter te isoleren of een beschutte plek op te zoeken.
- Voldoende eten en drinken. Het verwerken van voedsel kost energie en die energie wordt voor een deel omgezet in lichaamswarmte. Dit geldt vooral voor eiwitrijke voeding.
- Wennen aan de kou. Laat je lichaam wennen aan de kou door langzaam minder kleren te dragen of de thermostaat steeds een beetje lager te zetten. Het lichaam past zich na een tijdje vanzelf aan de kou aan en wordt steeds beter in het produceren van warmte.
Conclusie
Een beetje kou is over het algemeen geen probleem en kan de gezondheid zelfs een opkikker geven. Ga hier alleen wel verstandig mee om en stel jezelf niet voortdurend bloot aan te lage temperaturen. Zeker als je een aandoening of ziekte hebt die mogelijk verergert door een lagere temperatuur. Overleg in dat geval altijd even met de (huis)arts.
Deel dit artikel:
Meer lezen?
