Botbreuken opsporen met echografie, kan dat?
Maandag 15 februari 2021 om 17:36
Een röntgenfoto is het eerste onderzoek waar men aan denkt om een botbreuk vast te stellen. Inderdaad, voor veel botbreuken is dit de beste keuze. Maar zeker niet altijd. Botbreuken worden nog wel eens gemist op een röntgenfoto. Echografie - kortweg echo - is in sommige gevallen beter in het opsporen van breuken dan een röntgenfoto.
Zo herken je een botbreuk
Wanneer iemand zich heeft bezeerd dan kan er sprake zijn van een botbreuk. In sommige gevallen is dat heel duidelijk. Een arm of een been doet heel veel pijn en staat in een rare stand. Soms steekt het bot zelfs door de huid naar buiten. Er is dan geen twijfel dat het hier om een botbreuk gaat.
Maar dit is niet altijd even duidelijk. Aan de buitenkant zie je namelijk vaak niet dat een bot gebroken is. Wat dan?
Ga je naar een dokter, dan zal die vragen naar wat er gebeurd is en wat de klachten zijn. Daarna kijkt hij/zij naar de pijnlijke plek en doet eventueel nog wat testen. Als de dokter denkt dat er misschien een breuk aanwezig is, dan laat die meestal een röntgenfoto maken.
Onderstaande symptomen kunnen bij een botbreuk aanwezig zijn:
- De plek is pijnlijk.
- Er is een zwelling rond het pijnlijke gebied.
- Het omliggende gebied is verkleurd.
- Het lichaamsdeel kan niet meer normaal gebruikt worden.
- Er is sprake van een andere stand van het bot.
Voor die röntgenfoto moet je vervolgens naar het ziekenhuis. Daar maken ze de foto en krijg je de uitslag te zien en horen. Als er een botbreuk is gevonden, dan zetten ze deze vaak in het gips. In een enkel geval moet er een operatie aan te pas komen om de breuk weer goed op elkaar te krijgen en te laten genezen.
Het probleem met röntgenfoto's
Het probleem is dat niet alle soorten breuken goed zichtbaar zijn op een röntgenfoto. Dit komt onder andere doordat bij een röntgenfoto botten ‘over elkaar heen liggen’. Het zicht op de breuk is dan dus niet goed. Bijvoorbeeld bij de ribben, het sleutelbeen, de hand-en voetwortelbeentjes of de schouder. Het is lastig om te zien of er een breuk aanwezig is. Op die manier wordt een botbreuk dus nog wel eens gemist.
Een flink deel van de röntgenfoto's die een arts aanvraagt, is overbodig. Daar is namelijk vaak niks op te zien. Maar het maken van deze foto’s kost wel erg veel tijd en geld. Daarbij komt nog dat röntgenstraling schadelijk is voor het lichaam. Daarom zit degene die de foto maakt altijd in een apart hokje of heeft een speciale loodschort aan. Je moet het lichaam dus niet te vaak aan deze straling blootstellen. Dat moet toch makkelijker kunnen...?
Echografie voor botbreuken
In steeds meer huisartsen- en fysiotherapiepraktijken staat tegenwoordig een echografie-apparaat. Veel mensen kennen deze apparaten wel van het maken van een echo bij vrouwen. Hiermee kijkt de verloskundige of iemand zwanger is en of het kindje goed groeit. Maar er zijn meer beroepen die echografie gebruiken, zoals medisch specialisten en dierenartsen.
Fysiotherapeuten kijken met hun echografie-apparaat niet naar baby’s, maar naar spierblessures, peesaandoeningen of andere klachten aan het bewegingsapparaat.
Voordelen van echografie ten opzichte van röntgenfoto's
Echografie heeft een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van röntgenfoto's:
- De geluidsgolven van het echotoestel zijn niet schadelijk.
- Het maken van een echo is goedkoper.
- Voor een echo hoef je niet altijd naar het ziekenhuis en is dus vaak sneller.
- Een echo kan breuken opsporen die op een röntgenfoto niet zichtbaar zijn.
- Voor een röntgenfoto mag je niet bewegen, bij een echo kan dit wel.
Verschillende soorten botbreuken
De ene breuk is de andere niet. Botbreuken zijn te verdelen in de volgende groepen:
Traumatische breuken
Dit zijn botbreuken als gevolg van een ongeluk, harde klap of val. Na zo’n gebeurtenis worden vaak röntgenfoto's gemaakt van de pijnlijke lichaamsdelen. Lang niet altijd is hier een botbreuk op te zien. Als iemand toch veel pijn houdt, dan is er een enkele keer toch een breuk aanwezig die op de echo wél zichtbaar is.
Stressbreuken
Dit zijn breuken die ontstaan doordat een gezond bot langdurig overbelast is. Ze worden daardoor ook wel vermoeidheidsbreuken genoemd.
Maar stressbreuken kunnen ook voorkomen in een bot dat verzwakt is door bijvoorbeeld botontkalking of een andere botziekte. Het bot breekt dan zonder zware belasting.
De afwijkingen van het bot zijn in het begin niet altijd zichtbaar op een röntgenfoto. Op een echo zijn dan al wel veranderingen van het bot te zien die wijzen op een stressbreuk.
Avulsiebreuken
Hierbij is een stukje van het bot afgescheurd of afgerukt. Dit gebeurt vaak waar een pees of gewrichtsband aan het bot vastzit. De pees of band heeft dan zo hard aan het bot getrokken dat er een stukje loskomt.
Op een röntgenfoto zijn alleen de botten zichtbaar. Bij een avulsiebreuk zie je dan een stukje bot liggen op een plek waar je dit niet verwacht. Met echografie is het afgerukte stukje bot terug te vinden met de pees of de gewrichtsband waar hij aan vastzit.
Intra-articulaire breuken
Dit zijn breuken in het gewricht. Hierbij is ook het kraakbeen beschadigd. Doordat het kraakbeen kapot is, heeft dit directe gevolgen voor het bewegen van het gewricht. Als deze breuken niet goed behandeld worden, dan kan dit op de lange termijn voor klachten (blijven) zorgen. Hierbij is een bloeduitstorting met eventuele vetbolletjes die uit het bot komen op de echo te zien.
Occulte breuken
Verborgen breuken die op de röntgenfoto niet zichtbaar zijn, maar met echo of andere beeldvorming zoals MRI of CT-scan wel.
Wat zie je op een echo als sprake is van een botbreuk?
Bij aanhoudende klachten kan nog wel eens een breuk ontdekt worden. Zelfs als er al een röntgenfoto gemaakt is.
Hier volgt een aantal zaken die vaak voorkomen bij een botbreuk en die je met de echo kunt zien:
- De botlijn is onderbroken. Een bot dat niet gebroken is, loopt in één lijn door. Bij een breuk is in deze lijn een onderbreking zichtbaar.
- Een bloeduitstorting van het botvlies of de spieren die in de buurt van de breuk liggen.
- Zwelling van het spierweefsel of het gewricht.
- Losse botstukjes.
Een nadeel van echografie is dat de geluidsgolven die het apparaat uitzendt niet door het bot heen dringen. Het harde botoppervlak kaatst de geluidsgolven meteen terug. Daardoor is dus alleen de buitenkant van het bot te onderzoeken. Maar gelukkig is aan die buitenkant al heel veel te zien.
Echografie en het herstel van een botbreuk
Niet alleen de breuk zelf maar ook de genezing van de botbreuk is zichtbaar op een echo. Het herstel van een botbreuk gaat in drie stappen:
Stap 1.
De aanwezigheid van een bloeduitstorting rond de breuk.
Stap 2.
Callusvorming van de zachte weefsels. De bloeduitstorting verhardt en vormt een verbinding op de plek van de breuk.
Stap 3.
Toenemende calcificatie (botvorming) van de callus tot het bot weer helemaal aan elkaar gegroeid is.
Met een speciale functie op het echografie apparaat is te zien dat er nieuwe bloedvaatjes rond de breuk groeien. Als de breuk goed herstelt, verdwijnen deze bloedvaatjes na een tijdje weer. Zijn er na drie maanden nog steeds heel veel bloedvaatjes aanwezig? Dan is dit een teken van een traag herstel van de breuk.
Is dit het einde van de röntgenfoto?
Echografie is sneller, goedkoper, minder schadelijk en in sommige gevallen ook beter in het opsporen van breuken dan een röntgenfoto. Omdat in steeds meer fysiotherapiepraktijken een echo-apparaat staat, is het goed dat de fysiotherapeut zich hier bewust van is. Hierbij is het wel belangrijk dat de fysiotherapeut voldoende ervaring heeft binnen de echografie. Het opsporen van breuken is erg lastig.
Als de fysiotherapeut een breuk vindt, of vermoedt dat er een breuk aanwezig is, dan is het natuurlijk belangrijk dat hier een dokter naar kijkt. Die kan het onderzoek eventueel herhalen of andere beeldvorming zoals een röntgenfoto, MRI of CT-scan maken om te achterhalen wat er aan de hand is. Daarna moet met de juiste behandeling (gips, operatie of een andere manier) het bot weer genezen.
Röntgenfoto's zijn nog steeds heel erg belangrijk, maar dus niet de enige manier om botbreuken te onderzoeken.
Fysiotherapeuten die echografie aanbieden
Op de volgende pagina vind je fysiotherapeuten die echografie aanbieden bij jou in de buurt.
Deel dit artikel:
Meer lezen?
